O yun terapisi çocukların duygularını ve yaşadıkları sorunları dışa vurmalarına, çocuğun kendisini etkileyen durumlarla ilgili farkındalığının artmasına yardımcı oluyor. Okan Üniversitesi Hastanesi Psikoloji Bölümü'nden Oyun Terapisti- Uzman Klinik Psikolog Emel Güler, oyun terapisi ile ilgili sorularımızı yanıtladı...

Oyun terapisi nedir?

Yetişkinler için konuşma ne ise, çocuklar için de oyun odur. Çocuk için oyun, duyguları ifade etme ve keşfetme, ilişkileri keşfetme, yaşantılarını aktarma, isteklerini ifade etme ve kendilerini tatmin (doyum) etme yeridir. Oyuncaklar çocukların kelimeleri, oyun ise ne anlatmak istediğidir. Oyun terapisi ise, çocuklarda görülen ruhsal problemlerin, davranış sorunlarının bu alanda eğitim alan uzman kişi tarafından oyun ve oyuncaklar aracılığıyla tedavi edilmesi, iyileştirilmesidir. Oyun terapisi, çocukların duygularını ve yaşadıkları sorunları dışa vurmalarına, çocuğun kendisini etkileyen durumlarla ilgili farkındalığının artmasına yardımcı olur. Oyun terapisinde çocuğun içsel dünyasında yaşadığı (korku, öfke, kıskançlık, hayal kırıklığı vs.) yoğun duyguların, çatışmaların oyuncaklara ve oyuna aktarımı gerçekleşir.

SONUÇLAR ETKİLİ

Oyun terapisine ne zaman başvurulur?

2-12 yaş arasındaki çocuklarda görülen pek çok farklı psikolojik sorunda oyun terapisi uygulanır. Depresyon, yas, anne-baba kaybı, takıntılar, kaygı bozuklukları, travma, istismar ve taciz, boşanma, alt ıslatma, kaka kaçırma, kardeş kıskançlığı, duygusal problemler, uyum problemleri, okul problemleri, davranış problemleri, uyku-yeme problemleri, özgüven sorunları, sosyal beceri sorunları ve kronik hastalığı olan çocuklarda hastalığa uyum aşamasında oyun terapisinin etkili ve iyileştirici sonuçlarının olduğu, yapılan araştırmalarla ortaya konulmuştur.

Oyun terapisi günlük oyundan farklı mıdır?

Çocuklar için oyun; eğlenceli, dış ödüllere bağlı olmayan gönüllülük esasına dayanan bir eylemdir. Oyun terapisi; oyun terapisti, oyun terapi odası ve oyun terapisine özgü oyuncaklar ile sağlanır. Çocuğun oyunu her zaman aynıdır ancak oyun terapisinde, uzman terapistçe anlamlandırılır, iyileştirici özelliği vurgulanır ve ortaya çıkarılır. Çocuğun oyunda oluşturduğu sembolik anlatımlar oyun terapisti tarafından anlaşılır. Oyun terapisti, çocuğun kurduğu oyundan yola çıkarak çocuğun iç dünyasını ifade etmesine olanak sağlar. Çocukların günlük oynadıkları oyunlar, oyun terapi seansında oynadıkları oyundan içerik olarak farklı olmasalar bile işlevsel olarak farklıdır. Dolayısıyla oyun terapisi, günlük oynanan oyundan farklıdır.

Oyun terapisinde farklı yaklaşımlar var mı?

Temel olarak yönlendirilmiş ve yönlendirilmemiş oyun terapi yöntemleri olarak ikiye ayrılabilir. Yönlendirilmiş oyun terapisinde, çocuğa direktif verilerek oyun oynaması sağlanır. Yönlendirilmemiş oyun terapisinde ise, oyun çocuğun kontrolündedir. Terapist, çocuğu olduğu gibi kabul eder. Çocuğu kontrol etmek ya da değiştirmek için çaba göstermez ve çocuğun davranışlarının, kendini keşfetme dürtüsünün tamamlanmasına yönelik bir adım olduğu teorisine dayanır.

Üniversitemizin çocuk ve ergen psikolojisi bölümünde de uygulanmakta olan Çocuk Merkezli Oyun Terapisi, yönlendirilmemiş oyun terapileri arasında yer alır. Bu yaklaşımda, çocuk için veya çocuğa bir şey yapılmasından ziyade çocukla birlikte olma tutumu vardır. Çocuk merkezli oyun terapisinde, çocuğun kendine olan inancını ve kendi içindeki duygusal gelişimini kolaylaştıran bir ilişki kurulur. Terapinin amacı, çocuğun kendisinin farkında olmasını ve kendisini yönetmesini sağlamaktır. Aile ile iş birliği içerisinde, çocuğa sınırlarının olduğu öğretilir. Aynı zamanda bu süreç, seçim yapma özgürlüğü ve bu seçimlerden sorumlu olma kapasitesini geliştirir. Böylece çocuk, davranışlarının sorumluluğunu alma ile ilgili farkındalık kazanır.

KELİME DAĞARCIĞI YETERSİZDİR

Neden oyun terapisine başvurulmalıdır?

Yetişkinler nasıl psikoterapi sürecinde duygu ve düşüncelerini ifade edebilme imkanı buluyorsa, çocuklar için de duygu ve ihtiyaçların ifade edilmesi oyun aracılığıyla olmaktadır. Küçük çocuklarda gelişimsel olarak sözcük dağarcığı yeterli değildir. Doğaları gereği çocuklar hareketlidir. Bu nedenle 45 dakikalık bir seans süresi boyunca hareketsiz kalmakta zorlanırlar. Oyun terapisi, çocukların hareket etme özgürlüklerini kısıtlamaz. Çocuklar, onlar için eğlenceli olmayan etkinliklerden sıkılabilirler, eğlendikleri etkinlikleri ise sürdürmek isterler. Oyun terapisi ise, çocukların eğlendiği etkinlikleri barındırır. Terapinin devamlılığı açısından da oyun terapisi çocuklar için uygundur.

ÇOCUĞA NELER KAZANDIRIR?

Oyun terapisi çocukların;

• Duygularını daha iyi tanımalarını ve anlamalarını,
• İhtiyaçlarının karşılanması için duygularını uygun yollarla ifade edebilmeyi,
• Problem çözme becerilerinin gelişmesini,
• Problemli davranışlarının azalmasını,
• İçsel çatışmalarını çözmelerini,
• Kendilerini ifade etmelerini ve seslerini duyurmalarını,
• Özgüvenlerinin artmasını,
• Kontrollerinin gelişmesini,
• Davranışlarının sorumluluğunu almalarını sağlar.

OYUN TERAPİSİ İÇİN GEREKENLER NELERDİR?

Oyun terapisi için içerisinde oyun terapisine özgü oyuncakların ve malzemelerin bulunduğu, çocuğun kendisini huzurlu ve güvende hissedeceği, ferah ve kullanışlı bir oyun odası olmalıdır. Oyun terapisinde kullanılan oyuncaklar çocuğun ilgisini çekmeli ve gerçekliğe izin vermelidir. Oyun terapisinde kullanılan oyuncaklar gerçek yaşamı yansıtan oyuncaklardan oluşmaktadır. Oyuncak kategorileri şunlardır:
Gerçek hayattan oyuncaklar: Bebekler, kuklalar, hayvanlar, taşıtlar gibi gerçek hayatta olan her şey olabilir. Agresyonu çıkarmaya yardımcı olan oyuncaklar: Askerler, tabanca, dart oyunu, bobo, kelepçe vb.
Yaratıcı ve duygusal salınım için gerekli oyuncaklar: Su, kum, plastik bloklar, oyun hamuru, boyalar, kağıt, el kuklaları vb.